Kult - Spokojnie (1988)

1. Czarne słońca
2. Patrz!
3. Arahja
4. Jeźdźcy
5. Axe
6. Do Ani
7. Niejeden
8. Landy
9. Tan
10. Wstać!

Z cyklu "Atrakcyjna Osiemdziesiątka"

Znak że lato się skończyło? Sikorki. Pisałem już o tym na blogu. Dzięki nim wiem kiedy nadchodzą ciepłe dni i dzięki nim, kilka miesięcy później, wiem kiedy ciepłe dni odchodzą bezpowrotnie. Do tego krótsze dni. Wczoraj przyszedł przenikliwy chłód i mocne opady deszczu. Stałem wieczorem w oknie obserwując tę pogodę gdy nagle zagrał mi w głowie utwór Czarne słońca zespołu Kult. Od dwudziestu paru lat słucham tego utworu gdy pada mocny deszcz (czasami śnieg). Czarne słońca i płyta Spokojnie to mój jesienny uspokajacz. Dodam jeszcze tylko, że Kult był moim pierwszym, najważniejszym polskim zespołem. Dlaczego do tej pory nic nie napisałem o nim na blogu? Nie wiem, ale nadrabiam…

Nie wiem dlaczego, ale fizyczne nośniki z albumem Spokojnie nie miały u mnie łatwo. Poltonowski winyl poszedł na początku lat dziewięćdziesiątych do ludzi i przepadł. Później była kaseta, która także zaginęła (odnalazłem ją dopiero kilka lat temu, w jakimś piwnicznym pudle, z całą masą innych kaset). Następnie zakupiłem kolejną kasetę, ale z już dołożonym jednym numerem i troszkę zmienioną okładką. Znowu pożyczyłem i… została ukradziona wraz z samochodem kolegi, w którym była. Samochód (porozbijany) po jakimś czasie się odnalazł w łanach zboża, ale kasety w środku już nie było. W końcu nabyłem kompakt który służy mi do dziś i to pewnie też tylko dlatego, że nigdy go nie pożyczyłem.

Kult znam od pierwszej płyty i od pierwszej płyty nastała moja miłość do tego zespołu. Nie wiem dlaczego, ale od zawsze pasowała mi ich muzyka, a teksty Kazelota robiły ogromne wrażenie. Oczywiście nie mam zamiaru opowiadać tu o kulisach powstania płyty ani zbytnio rozwodzić się na temat poszczególnych piosenek, wszak o tym wszystkim można poczytać, to w necie lub we wspaniałej książce Wiesia Weissa – Kult Biała Księga. To raczej zapis moich wspomnień i reakcji na ten znakomity album, który niewątpliwie jest dla mnie najlepszym w ich dorobku.

Pierwszym utworem z tego albumu jaki usłyszałem była nieśmiertelna i dziś już chyba legendarna Arahja. To była bodaj wiosna 1988 roku, radiowa Trójka i lista Niedźwiedzia. Jezuniu, te bijące dzwony na początek już zwiastują coś niezwykłego, a gdy dochodzą organy Hammonda, człowiek odpływa. Tekst inspirowany jest oczywiście podzielonym Berlinem. Ale czy ten tekst dotyczy jedynie tego miasta? Oczywiście nie. Utwór jest nieprawdopodobnie aktualny do dziś. Spójrzmy na te podziały w społeczeństwie, na te podziały w rodzinach. I to jest właśnie moc tekstów kazikowych. Kapitalne hammondy plus ta świetna solówka gitarowa zagrana przez Sławka Pietrzaka i ponownie dzwony całość kończące, a skołowane wtedy przez Hirka Wronę. Początkowo utwór miały zaczynać odgłosy kroków na śniegu, po których dopiero wchodzą dzwony, ale niedostatki techniczne tamtych czasów spowodowały, że ostały się jeno dzwony. Pamiętam jak nagrałem na kaseciaka ten numer z radia i katowałem go w nieskończoność.

Jednak płytę otwierają Czarne słońca. Zaznaczam tu, że chodzi o wznowienie albumu z 1993 roku. Bo w pierwotnym założeniu płytę otwiera Patrz! Piszę tu jednak o wznowieniu bo przez te wszystkie lata to właśnie Czarne słońca kojarzą się z początkiem albumu. Piosenka nagrana na potrzeby filmu, który z wpierw otrzymał roboczą nazwę Wysłannik. Dopiero później, na skutek pewnego konfliktu, przemianowany został na Czarne słońca. Zresztą reżyser ów obrazu Jerzy Zalewski zmienił ten tytuł pod wpływem Stanisława Staszewskiego i jego utworu W czarnej urnie. Film oglądałem, ale tak dawno, że kompletnie go nie pamiętam. Zdecydowanie muszę go sobie odświeżyć bo historia na podstawie której powstał jest arcyciekawa. Ale jak wspomniałem na początku, Czarne słońca od zawsze grają w mojej głowie gdy za oknem silny jesienny deszcz lub pada śnieg, a wiatr potęguję jego siłę. Natychmiast polubiłem ten utwór za ten klawiszowy pasaż, dość ostry riff gitary, to zwolnienie w środku utworu i kapitalne, przejmujące gitarowe solo.

Ale jako się też rzekło, pierwotnie album otwierał utwór Patrz! Prosty, ale jednocześnie mocny, z jajem, o punkowym  zabarwieniu. I to za co kocham ten album to waltornia. Do składu dołączył Krzysztof Banasik (Banan) wnosząc waltornię, która do dziś robi na mnie ogromne wrażenie i za to pewnie tak uwielbiam Spokojnie. Tekst to pozostałość po Światkach Jehowy, z którymi utożsamiał się Kazik. Uwielbiam te teksty Kazika, które traktują o wierze, o przekręcaniu słów biblijnych przez wiernych i Kościół, o hipokryzji ludzi. Patrz! należy do tego grona. „Tłum stoi, tłum klęczy lecz tłum się nie porusza – stojący wyżej gryzie ciało Jezusa Chrystusa…” Piękny tekst.

Kolejnym utworem o zabarwieniu religijnym są Jeźdźcy. Jeden z moich ulubieńców w dyskografii Kultu. Notabene, to dzięki temu utworowi mocno zainteresowałem się tytułowymi jeźdźcami i Apokalipsą św. Jana, która o nich opowiada. Osobiście tego tekstu nie traktuję dosłownie. Jest on od zawsze dla mnie drogowskazem, który mówi, że jeżeli spotykają cię w życiu niepowodzenia, przeżywasz dramatyczne chwile i to wszystko doprowadza cię na skraj wytrzymałości, musisz wiedzieć, że gdzieś tam jest zawsze promyk nadziei, że wszystko się odmieni, że będzie dobrze. Za ten utwór jestem Kazikowi i zespołowi Kult wdzięczny bo nie raz dał mi tę nadzieję, wlał do serca otuchę. Choćby nie wiem co, trzeba liczyć na ów czwartego jeźdźca, który pokona zło, słabość i beznadziejną sytuację.

Axe, ze świetną tablą, dęciakami, hipnotyczny, ze wspaniałym wyciszeniem (pomysł ściągnięty od Beatlesów). Ale to nie koniec hołdów bo tytuł Axe oznacza w języku angielskim siekierę. Panowie grając ten utwór na próbach doszli do wniosku, że kojarzy im się z zespołem Siekiera, dlatego Axe. W dużej mierze tekst odnosi się do Wojtka Waglewskiego, któremu po jednym z koncertów Voo Voo Kazik powiedział „Ty wiesz czasem czuję, jakbym myślał przez ciebie”.

Na Spokojnie znalazła się też nowa wersja piosenki Do Ani. Pierwotnie ten utwór był na płycie Posłuchaj to do ciebie. Osobiście wolę wersję pierwszą, ale i ta ze Spokojnie jest pełna uroku, szczególnie kontrabas, na którym zagrał Banan, mnie rusza.

Niejeden. Piosenka związana mocno z moją Żoną. Utwór otwiera przepiękny świergot ptaków. Ten kojarzę z naszymi początkami i pierwszymi randkami. Siedzieliśmy w parku, jakoś skończyły się tematy do rozmowy, zapanowała absolutna cisza i wtem zaczęły cudownie śpiewać ptaki. Natychmiast w mojej głowie odezwały się bębny z tego utworu, które wchodzą po ów ptasich trelach. Zacząłem wystukiwać ten rytm na kolanach gdy nagle z boku usłyszałem Żonkę (wtedy dziewczynę) naśladującą waltornię, która dołącza do bębnów. Natychmiast wiedziałem, że to będzie ta jedyna. Do dziś gramy paszczami ten wstęp do utworu Niejeden, który opowiada o nas ludziach, jacy jesteśmy różni, pragniemy innych rzeczy, mamy inne światopoglądy czy nałogi. Ale ostatecznie wszyscy jesteśmy grzesznikami. Niestety, ale każdy z nas ma coś na sumieniu. Niezwykle prawdziwy tekst.

Zaraz po nim Landy. Ballada na gitary akustyczną i elektryczną. W dalszym ciągu dołącza harmonijka ustna i tabla. Uwielbiam ten kawałek. I ponownie tekst, mocny, niesamowity, prawdziwy, aktualny. Piosenka o tym, że my ludzie kompletnie nie doceniamy tego co mamy. Święta prawda, ciągle nam mało i mało. Nie potrafimy docenić tego, że na łeb się nie leje, że brzuch pełny, a obok mamy ukochaną osobę.

Tan. To nie taniec tylko pan na włościach. Tan to ponad dwanaście minut nieprawdopodobnie narkotycznego, wciągającego klimatu. Tu ponownie tabla, która otwiera całość, dołącza do niej kapitalny bas, który prowadzi cały ten utwór. Później reszta instrumentów. I co? Znowu niesamowicie ważny i aktualny tekst. Szarość życia szeregowego pracownika, który musi chodzić do roboty by przeżyć, spłacić kredyty (dziś). W piosence dostaje się bogaczom i duchownym, którzy od zarania doili szarego człowieczka. Szaraczek dostawał po dupie gdy bogacze i duchowni byli bezkarni. I jak mówi sam Kazik „Jedno prawo dla tanów, drugie dla chamów”. Kapitalny utwór.

Całość zamyka Wstać! Podobnie jak Patrz!, utrzymany jest w punkowych klimatach, a w warstwie tekstowej to ponowne odniesienia do biblijnych tematów. To pierwszy utwór, który został skomponowany na Spokojnie, jeszcze na długo przed powstaniem samej płyty.

Tak, Spokojnie słuchałem kiedyś do znudzenia, a i dziś gdy mnie najdzie, płyta potrafi zakręcić się w odtwarzaczu trzy razy z rzędu. Niesamowity klimat ma ten krążek, znakomite teksty i taką jakąś nośność. Dla mnie osobiście jedna z najważniejszych płyt w polskiej muzyce. Nie wyobrażam sobie nie mieć tego albumu na półce. Ze Spokojnie wiąże się jeszcze kilka anegdot z mojego życia, ale rozpisywać się już nie chcę. No może jeszcze jedna. Pamiętam jak w 1993, mieszkając w Poznaniu, kupiłem sobie koszulkę Spokojnie (w Okrąglaku). To była chyba jedyna koszulka, którą nosiłem dotąd aż ze mnie sama spadła. Sprana, dziurawa, rozciągnięta. Serce krwawiło gdy w końcu musiałem ją wyrzucić. Ale kilka lat temu kupiłem nową, tym razem czerwoną, z limitowanej serii. Powiesiłem w szafie i do dziś ani razu nie założyłem. Ale w kolekcji koszulek mam. No i ta jesienna okładka, która pierwotnie była opakowaniem od niemieckiej papryki w proszku. Zacna płyta. Tym, którzy nie znają polecam, a całej reszcie… też polecam.